Wołyń 1943
Menu
  • Katalog on line
  • Relacje świadków
  • Symbol Pamięci
  • Miejsca kaźni
  • Portal Edukacyjny IPN
  • O wystawie
  • Aktualności
  • |EN|
  • |UA|
  • XX1Huta.jpg

    Huta Stepańska

  • XX_4_Swojczow.jpg

    Swojczów

  • XX_3_Poryck.jpg

    Poryck

Ból pamięci

Ból
pamięci

Spośród 60 tys. Polaków zamordowanych na Wołyniu tylko 2853 osoby miały religijny pochówek. Poza nielicznymi pogrzebami zorganizowanymi w zagrożeniu życia przez ocalałych, ale bez udziału księży, większość ofiar była potraktowana jak padłe zwierzęta: zwłoki były zakopywane w miejscach mordu lub w innych poza cmentarzami, palone wraz z zabudowaniami i wrzucane do studni. Ofiary nie mają więc grobów, miejsca zagrzebania nie są oznakowane. Krzyże widoczne na fotografiach z ogromnymi trudnościami zostały postawione przez ocalałych Polaków po 1989 r. „ku pamięci”, bo prawie wszystkie nie stoją na miejscach pochówków.

 

Biegliśmy z kamiennymi od grozy oczyma

wśród kikutów kominów, ścian czarnych ułomków,

lecz śmierć niełatwo było w pochodzie zatrzymać.

Często miewała bliżej, gdy szła od współziomków.

Wy, których białe kości spod wołyńskiej ziemi,

krzyczą do nas o pomstę na plemię siepaczy,

proście Pana za nami, tu zgromadzonymi,

by nam kiedyś pozwolił oprawcom przebaczyć [...].

Wojciech Kejne

© 2025 Wołyń 1943 Wołają z grobów których nie ma